27 Ocak 2024 Cumartesi

Âcil duruma hazırlık

Güncelleme : 5

 Geçenlerde basında şöyle bir haber yer aldı:

'İngiltere Başbakan Yardımcısı Oliver Dowden, bir felaket sonucu internet ve güç sistemlerinin çökmesi durumunda insanları 'analog' bir çağa geri dönmeye hazırlanmaya çağırdı. Dowden, insanların internete çok fazla bağımlı hale geldiklerini ve bu durumun onları bir felaket sırasında bilgi boşluğunda yalnız bırakabileceğini öne sürerken, "Herkesin pille çalışan bir radyoya erişebilmesi her zaman geçerlidir" dedi. Gelecekte yaşanabilecek salgınlara, doğal afetlere ve siber saldırılara karşı uyarılarda bulunan Dowden, İngiliz vatandaşlarına mum ve pilli radyoları stoklama çağrısında bulundu.'

Bu aslında herkesin her an aklında olması ve uygulanması, uyulması gereken bir ikaz; en çok da radyo amatörlerinin. Zira, radyo amatörleri âfet zamanlarında önemli görevler yerine getirirler.

Elektriğe ve internete öylesine alıştık ki, bunlarsız bir hayat düşünemez hâldeyiz. Ama gerçeğin yüzü dâima soğuktur. Bu konuda her zaman âcil durumlara hazırlıklı olmalıyız. Bir düşünün, elektriğin birkaç saat kesilmesi hâlinde hayatınız nasıl da zorlaşıyor. Bir de elektriğin günlerce hatta haftalarca olmadığı durumları düşününce bâzı tedbirler almak kaçınılmaz hâle geliyor. Peki neler yapılabilir?

1) Elektrik enerjisi kaynağı

a) Benzinli jeneratör: En iyisi bir benzinli jeneratöre sâhip olmaksa da, pek çoğumuzun yaşadığı şehirlerde ve hele hele apartman ortamında bir jeneratöre sâhip olması ve olsa bile çalıştırması oldukça zordur. Eğer müstakil bir eviniz varsa, bir köşesinde bir benzinli jeneratör bulundurmak en iyi çözümlerden birisidir.

b) Güneş enerjisi sistemi: Fiyatları gittikçe daha uygun hâle gelen güneş pilleri ve bu pillerin doldurduğu akü(ler) ile oluşan bir güneş enerjisi sistemi de oldukça faydalı bir enerji kaynağıdır. Ancak (a) başlığı altında yazdıklarımız burada da geçerli olup, şehir ve apartman hayatında böyle bir sistemi kurmak da oldukça zordur.

Ancak, pencere dışına koyabileceğiniz yaklaşık A4 kağıt ebadında bir güneş pili, buna uygun bir güneş pili şarj kontrol devresi ve 12v'luk bir akü ile  apartmanlarda da küçük çaplı aydınlatma ve haberleşme ihtiyaçları için bir acil durum enerji sistemi oluşturabilirsiniz. Güneş pili ve güneş pili kontrol devrelerinin fiyatı görece uygun hâle geldi.

c) Çeşitli aküler (doldurulabilir piller): En kolay ulaşılabilecek çözüm yolu bu gibi görünüyor. Elinizde 12v 7AH'lik bir veya birkaç akü varsa, bunları dolu durumda tutup, âcil durumlarda az da olsa aydınlatma ve haberleşme ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Ben evimde (2) adet 12v. 9Ah'lik bakımsız akü bulunduruyor ve düzenli olarak bakımlarını yapıyorum. Eğer HF telsiz cihazınızı beslemek istiyorsanız daha yüksel kapasiteli aküler elbette çok daha iyidir. Bu arada, fiyatları gittikçe dayanılabilir hâle gelen LiFePO4 (Lityum Demir Fosfat) aküleri de akılda tutmakta fayda var.

Bu arada, bir hususu ehemmiyetle belirtmek istiyorum:  "Ucuz etin tiridi olmaz" sözü çok doğru bir tesbit. Özellikle söz konusu akü olduğunda, ne idüğü belirsiz akü markalarından uzak durmanızı şiddetle tavsiye ediyorum. (Tebrübeyle sâbittir)

Yuasa 12v 7Ah Akü

Böyle bir aküyü yukarıda (b) başlığı altında belirtilen bir güneş pili sistemine bağlayarak sürekli dolu durumda tutabilirsiniz.

ç) Doldurulmayan piller: Bu piller birkaç yıllık saklama ömrüne sahiptir. Pilli bir radyonuz  ve el feneriniz varsa, bu cihazları çalıştırabilen pillerden serin ve kuru bir yerde saklamanız iyi olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus pillerin son kullanma târihine dikkat etmek olacaktır.

2) Haberleşme aracı

a) Pilli radyo: Pilli radyodan kasıt, standart pillerle çalıştırılabilen küçük radyolardır. Bir DC adaptörle çalıştırılabildikleri gibi pille çalıştırabilmek için pil yuvalarına da sâhiptir bu radyolar. son zamanlarda bu radyolar şarj edilebilir pilli (genellikle li-polimer) olarak bulunuyor.

Bu radyoların FM (VHF 3 metre) bandındaki mahallî yayınları dinlemek yanında, özellikle orta ve kısa dalga yayınlarını alabilecek olmaları önemlidir.

b) Âcil durum frekanslarında haberleşebilecek telsiz cihazı: Sâdece amatör telsizciler için gerekli bir âcil durum cihazıdır. Yerel haberleşme için VHF ve UHF bandlarında, ülke ve dünya çapında haberleşme için HF banında çalışan telsiz(ler) gereklidir.  Bu telsizlerin bir akü yardımı ile çalışabilecek şekilde güç kablolarının önceden hazırlanmış olması gerelidir. Ayrıca VHF ve UHF bandında çalışabilen el telsizi de son derece gerekli bir âcil durum cihazıdır.

3)  Âcil aydınlatma aracı:

a) El feneri: Pilli bir el fenerinin elinizin altında bulunması son derece faydalıdır. Ayrıca, bir akü ile çalışan 12v'luk bir veya birkaç LED lambanın el altında bulundurulması iyi olacaktır.

12v'la çalışan LED kamp lambası
b) LED lamba: 12v.'la çalışan ve 12v.'ta 340mA akım  çeken yukarıdaki "kamp lambası" oldukça etkili bir aydınlatma aracı olacaktır. Araya bağlanacak seri direnç ile parlaklıktan  tâviz vererek akım sarfiyatını azaltabilirsiniz.
Ayrıca, 12v.'la çalışan şerit ledlerden istenildiği kadarı kesilerek kendinize bir lâmba yapabilirsiniz.

c) Mum, kibrit ve çakmak: En zor zamanların dostu mumları ve mumu yakmak için kibrit veya çakmağı unutmamak gerekiyor.

Bir aradevre

12v'luk aküden hem âcil aydınlatma, hem de HF telsiz hâriç radyo ve el telsizlerinin enerji ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir aradevre kurdum.

Aradevrenin blok şeması

Devrede, hazır bir volt-ampermetre kullandım. Devrenin ek akım çekmesini önlemek için devre sâdece SW3 tuşuna basıldığında akü gerilimini ve çekilen akımı göstermektedir. Böylece akünüzün gerilimini ve çekilen akımı öğrenerek akünüzün ne kadar süre dayanabileceğini kestirebilirsiniz.

Devrede (2) adet 5v. luk gerilim düşürme devresi vardır. Bunlardan birincisi 7805 tümdevresini kullanan doğrusal bir devredir. SMPS devresinin anahtarlama gürültüsünden korunmak için bu yol seçilmiştir. Bu çıkış küçük radyoları beslemek için düşünülmüştür. Elimde bulunan Sony radyoların bâzıları (meselâ ICF-SW7600GR) 6v'luk, bâzıları da (meselâ ICF-SW40) 4.5v'luk ac/dc adaptörlerle çalışabildiğinden, 5v'luk bir çıkış gerilimi seçilmiştir. Bu gerilim hem 6v, hem de 4,5v'luk radyoları çalıştırmak içi uygundur. Doğrusal regülatör devresi SW1 anahtarı ile devreye sokulabilmektedir.

Siz elinizde olan radyonun çalışma gerilimine uygun bir tümdevre kullanarak çıkış gerilimini 9v'a kadar değiştirebilirsiniz. (78xx serisi gerilim regülatörlerinin düzgün çalışabilmesi için giriş geriliminin çıkış geriliminden en az 3v. yüksek olması gereklidir. Akünün 12v. olduğu dikkat alınınca 12-3=9v. 78xx sersi bir regülatörle elde edilebilecek en yüksek gerilimdir. Eğer radyonuz 12v. ile çalışıyorsa, 78xx'li regülatör devresine gerek olmadan ve güvenlik için araya uygun değerli bir sigorta koyarak akü gerilimini doğrudan kullanabilirsiniz.)

İkinci gerilim düşürme devresi LM2596 tümdevresini kullanan ve piyasada kolayca bulunabilen bir SMPS devresidir. Bu devre de 5v. çıkış verebilecek şekilde ayarlanmış ve çıkışı USB-A dişi sokete bağlanmıştır. Bu çıkış bir el telsizi veya benzeri devrelerin akülerini doldurmak amacıyla kullanılabilmekte ve SW2 anahtarı ile devreye sokulabilmektedir.

 LM2596 tümdevresi ile çalışan gerilim düşürme devresi modülü

Devredeki 2A'lik sigorta hem volt-ampermetreyi ve hem de çıkışa bağlanan cihazları korumak üzere akımı 2A'de sınırlamaktadır.

Yukarıdaki blok şemaya uygun olarak gerçekleştirdiğim aradevre

22 Ocak 2024 Pazartesi

SATCOM ve benzeri uydular üzerinden "korsan" görüşme

 

Quansheng'in UV-K5 telsizi ile ilgili bilgi araştırırken, GitHub üzerinde dkxce kullanıcısının "Quansheng-UV-K5" adlı deposunda SATCOM isimli bir klâsör dikkatimi çekti. Zira, bir süreden beri amatör faaliyetlere uygun olmayan uydular üzerinden yapılan "amatör" haberleşmeler dikkatimi çekiyordu. Peki nasıl oluyor da oluyordu?

Efendim, bildiğiniz üzere telsiz haberleşmesi temel olarak 2 şekilde yapılmaktadır. 

1) Doğrudan doğruya : Bu haberleşme şeklinde vericiden yayılan dalgalar hiçbir aracı kullanmaksızın doğrudan alıcı tarafından alınır.

2) Bir aktarıcı vâsıtasıyla: Bu haberleşme şeklinde ise vericiden yayılan dalgalar konum olarak alma için daha uygun şartlara sâhip bir alıcı tarafından alındıktan sonra, daha güçlü bir şekilde yeniden yayınlanır ve alıcımız bu yeniden yayınlanan işareti alır. Bu 2. yol bir "röle" (tekrarlayıcı, aktarıcı) üzerinden haberleşmedir.

Doğrudan doğruya haberleşme vericinin çıkış gücü, verici ile alıcı arasındaki mesafe ve engeller gibi birtakım faktörler sebebiyle oldukça sınırlı bir iletişime izin verir. Röle üzerinden haberleşme hernekadar doğrudan haberleşmeye göre daha geniş bir alanda haberleşmeye imkân sağlasa da mesafe ve fizikî engeller sebebiyle  yine de sınırlı bir iletişime izin verir. İşte bu engelleri ortadan kaldırmak üzere, röleleri uyduya yerleştirerek çok uzak mesafelerle iletişim sağlamak imkân dâhiline girmiştir. Teknolojinin diğer pek çok alanında olduğu gibi bu işte de öncülüğü askerî ihtiyaçlar belirlemiştir. ABD ordusu, karada ve denizde geniş bir coğrafyada iletişimini sağlamak üzere 1960'lı yıllardan itibaren çalışmalara başlanılmış,  neticede 1978'den başlayarak Leasat, FltSatcom gibi askerî amaçlı ve bilahare de Marisat gibi ticarî amaçlı uydular yörüngeye yerleştirilmeye başlamıştır.

Bu uydular, UHF bandında röleler barındırıyordu ve bu röleler herhangi bir işaret alma / gönderme sınırlamasına tâbi olmaksızın çalışıyordu. Hâlen bâzıları aktif olan bu uydulardan gelen işaretler "dinlemeye" meraklı bâzı amatörlerce duyulduktan sonra uplink frekansları da bulunmuş ve bu uydular üzerinden "korsan uydu haberleşmesi" yapılmaya başlanılmıştır. Youtube üzerinde bu konuda onlarca video bulmak mümkündür.

İşte yukarıda bahsettiğim bu bu SATCOM klâsöründe, SATCOM_FRQ.xlsx isimli bir excel dosyası vardı. Bu dosyada, UHF bandında çalışan uyduların alma (uplink) ve gönderme (downlink) frekansları liste olarak veriliyordu.

İlgimi çeken bu konuyu paylaşmamın sebebi elbette bu uydular üzerinden haberleşme yapılmasını sağlamak veya teşvik etmek asla değil. Zira amatör telsizciler için kendilerine tahsis edilen frekansalar dışında haberleşme yapmak hukukan mümkün olmadığı gibi ,bu uydular üzerinden haberleşme yapmak bir amatör telsizci için son derece hukuka aykırıdır ve ciddi sonuçlar doğurabilir.

19 Ocak 2024 Cuma

QUANSHENG UV K5

Güncelleme:15 - 09.02.2024

DİKKAT! 

1) Burada yapılması önerilen işlemler, diğer kullanıcıların yaptıkları işlemleri tekraren anlatan bir derlemedir. Yapılacak işlemlerde kendi riskinizi üstlenirsiniz. Sayfa sahibi, derlenip aktarılan bu bilgiler ile ilgili herhangi bir sorumluluk kabul etmez.

 2) Cihaza firmware yüklenirken bilgisayarın kapanması sebebiyle işlemin yarıda kalması cihazınızı kullanılamaz hâle getirebilir. Bu yüzden, firmware yüklerken ya kesintisiz güç kaynağına bağlı bir bilgisayar veya kendi beslemesi olan bir dizüstü bilgisayar kullanın.

EK ve ÖNEMLİ BİLGİ: Çin yapımı telsizlerin pek çoğunda kullanılabilen Baofeng programlama arabiriminde kullanılan bâzı tümdevrelerin sürücüleri Windows 10 tarafından desteklenmemektedir. Nitekim, aygıt yöneticisinden baktığınızda, "“PL2303HXA PHASED OUT SINCE 2012. PLEASE CONTACT YOUR SUPPLIER.” gibi bir ileti ile karşılaşıyorsunuz. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsanız çözümü https://haprofs.com/pl2303hxa-phased-out-since-2012-please-contact-your-supplier-solved/ adresinde gösterilmektedir.

Çinli Quansheng firmasının ürettiği UV-K5 model el telsizi bir süredir oldukça revaçta. Youtube'da bu telsiz ile ilgili bir sürü video var. Github üzerinde de bolca uygulama yazılımı var; UV-K5 olarak arattığınızda 19 Ocak 2024 tarihinde 58 sayfa çıkıyor. Peki nedir bu telsize bu kadar ilgi?

Cevabı şu: Telsizin yazılımı açık kaynak kodlu. Bir sürü kişi bu kodu değiştirerek telsize çok farklı özellikler kazandırıyorlar. 

Bu el telsizinin orijinal yazılımı (firmware) ile çalışırken verilen özellikleri kısaca şöyle:

Alma:

50 -76 MHz 

76 - 108 MHz

108 - 135,9975 MHz

136 - 173,9975 MHz

350 - 399,9975 MHz

400 - 469,9975 MHz

470 - 599,9975 MHz

Cihaz, 76-108 MHz arasında WBFM, 108-136 MHz aralığında ise AM modlarında alış yapabiliyor. Yani bu cihazla hava bandını (uçakları) dinleyebilirsiniz.

UV-K5'te kullanılan Beken firmasının BK4819 kodlu tümdevresi esasen oldukça ilginç. 18-660 MHz ve 840-1300 MHz'i desteklediği veri kağıdında yazıyor. 

Gönderme frekanslarına gelince:

2m ve 70 cm amatör bandlarında gönderme yapabiliyor.

Buraya kadar herşey diğer Çin üretimi el telsizleri gibi görünüyor. Ama, yazılımında yapılacak değişiklikle bu cihaz 18 MHz ilâ 1300 MHz arasında çalışabiliyor! Ancak, 18 ilâ 1300 MHz aralığında mükemmel bir alış beklememek gerekiyor. (Bu konuda hazırlanmış bir video-değerlendirmeyi burada bulacaksınız.)




UV-K5'in modifikasyondan sonraki çeşitli ekran görüntüleri

Bu arada, bu cihazla ilgili çalışmalarını blogunda paylaşan KD8CEC kodlu amatör telsizci Ian Lee, youtube'da yayınladığı videoda, cihazın 5MHz'de bile çalıştığı görülüyor. Lee, bu işlem için gerekli donanım modifikasyonu blogunda paylaşmış. (Bu işlem için UV-K5'e bir adet SI4732 tümdevresi ilâve etmiş)

İnternette gezindiğinizde, telsizin birkaç farklı görseli ile karşılaşabilirsiniz.

 
UV-K5
  
UV-5R veya UV-5R plus
UV-K5(8)


Dış görünüşleri farklı olsa da, Quansheng firması, FCC'ye yaptığı 6 mart 2023 tarihli bildirimle UV-K5, UV-K5(2), UV-K5(6), UV-K5(8), UV-K5(9), UV-K5(11), UV-K5(22), UV-K5(66), UV-K5(88), UV-K5(99), UV-5R, UV-5R PLUS, UV-82 model numaralı cihazların, model ismi ve kutu tasarımları haricinde aynı cihaz olduğunu deklare etmektedir. 
Cihaz, yurt dışında oldukça uygun fiyatlarla satılmaktadır. Ben, Türkiye'de iş yapan bir alışveriş firması vasıtasıyla bu ürünün UV-K5 modelini  herşey dâhil 1.262 TL'ya getirttim. Kutudan, cihaz, pili, anten ve masaüstü sarj cihazı çıktı. Bu arada hemen belirtmek gerekiyor ki, bu telsizi USB-C tipi konnektör üzerinden telefon şarj cihazlarıyla şarj etmek de mümkün.
Şimdi gelelim bu cihaza yapılan ilâvelere:
Ferkans bandını 18 MHz ilâ 1300 MHz arasına genişletme,
SSB dinleme,
CW alma ve gönderme
SSTV metin gönderme.

GERÇEKLER
Bütün anlatılanlara, yazılıp, çizilenlere bakınca UV-K5 bir "mucize cihaz" gibi görünebilir, öyle bir imaj oluşturabilir kafanızda. Ancak gerçekler işin pek de öyle olmadığını gösteriyor. UV-K5, asıl olarak VHF'de  2m, ve UHF'de ise 70cm. bandlarında çalıştırılmak üzere üretilmiş ucuz bir el cihazı. Cihazı ucuz tutabilmek adına, çevirerek frekans ayarı yapabileceğiniz bir encoder bile yok. Bu (2) amatör bandda çalışma yanında, 6m. bandı ile VHF hava bandını (AM) dinleyebilme özellikleri ilâve edilmiş. Ayrıca yapılan firmware değişikliği ile 18 MHz'den 1300 MHz'e kadar dinleme yapabilir hâle geliyor cihaz. Ancak, çok iyi bir HW filtrelemesinin olmaması sebebiyle bu dinlemeler ecnebilerin tâbiri ile "as is". Yâni, evet, ilginç bir cihaz. Fiyat / performans olarak da iyi. Bir tarayıcı olarak düşünülebilir. Ancak cihazı -bu frekanslardaki çıkış gücü ve harmonik emisyonu sebebiyle- bir 6m ve 23 cm. alıcı vericisi olarak düşünmemek gerekiyor. 


UV-K5 hakkındaki bâzı ilginç videolar:

UV-K5 hakkındaki bâzı ilginç internet sayfaları:

Egzummer modifikasyonları

DualTachyon modifikasyonları

SSTV, SSB vs modifikasyonlar

UV-K5 hakkındaki bütün GitHub sayfalarının listesi

Cihazın PC'den kontrol edilmesi için gerekli donanım ve yazılımla ilgili sayfa

PROGRAMLAMA

UV-K5 programlama yazılımını buradan indirebilirsiniz. Quansheng'in sayfasında UV-K5 programlama yazılımının 201,05 M olduğu belirtilmiş. Ancak ,indirilen dosya 52,99 MB büyüklüğünde. Bu sizi şaşırtmasın.

Cihaz, Baofeng telsizleri için kullanılan programlama arabirimini kullanıyor.

İnternet tarayıcısı (Chrome)kullanarak cihaza firmware yüklemek

İnternet tarayıcısı (Chrome)  kullanarak egzumer firmware'ını yüklemek

FIRMWARE NASIL YÜKSELTİLİR / DEĞİŞTİRİLİR

Cihazın ana yazılımını (firmware) değiştirmek için (2) yol var.

Bunlardan birincisi, WebSerial işlemini destekleyen bir internet tarayıcı (browser) kullanmak. Ben, internet tarayıcı olarak çoğunlukla brave kullanıyorum. Ancak, Brave tarayıcı Chrome esas alınarak geliştirilen bir tarayıcı olmasına rağmen WebSerial işlemini desteklemiyor. Bu yüzden Chrome kullanarak bu işlemin nasıl yapıldığını anlatacağım.

1) Programlama kablosunu bilgisayarınızın USB portuna takın. Otomatik olarak gerekli yükleme / tanıma işlemi yapılacaktır.

2) PTT tuşuna basıp basılı tutarken cihazı açın. Led lamba yanacaktır. PTT tuşunu bırakın.

3) Programlama kablosunu şimdi  cihaza takın.

4) https://egzumer.github.io/uvtools/  adresini açın. Ekrandan "Select firmware file" kısmının karşısındaki "Browse"u tıklayarak açılan pencereden yüklemek istediğiniz firmware'i seçin.

5) "Flash firmware"ı tıklayın. Programlama kablosunun COM port numarasını girin ve "Connect"e tıklayın.

6) Yeni firmware cihazınıza yüklenecek ve cihaz otomatik olarak açılacaktır.

İkinci yola gelince:

1) http://en.qsfj.com/products/3002 adresinden "UV-K5 Firmware" dosyasını indirin.

2) İndirdiğiniz sıkıştırılmış dosyayı açarak "AnonymPSUpdater_Setup_EN.exe" dosyasını çalıştırarak "Portable radio update tools" yazılımını bilgisayarınıza kurun.

3) Programlama kablosunu bilgisayarınızın USB portuna takın. Otomatik olarak gerekli yükleme / tanıma işlemi yapılacaktır.

4) PTT tuşuna basıp basılı tutarken cihazı açın. Üstteki led lamba yanacaktır. PTT tuşunu bırakın.

5) Programlama kablosunu şimdi  cihaza takın.

6) 2. adımdaki kurduğunuz "Portable radio update tools" programını çalıştırın.

7) "COM:" kutucuğundan bigisayarınıza bağladığınız programlama kablosunun bağlı olduğu com numarasını seçip "connect"e tıklayın.

8) "Program file" kutucuğunun sağındaki "..." üç noktaya tıklayarak yüklemek istediğiniz firmware dosyasını seçiniz.

9) Update'e tıklayarak firmware'in cihazınıza yüklenmesini başlatın. Yeni firmware cihazınıza yüklenecek ve cihaz otomatik olarak açılacaktır.

FIRMWARE'LERİ NEREDE BULABİLİRİM? UV-K5 FİRMWARE CENNETİ

https://github.com/spm81/Quansheng_UV-K5/tree/main/Firmware/UNIVERSAL%20FIRMWARE%20(%20All%20Radios%20-%20UV-K5%2C%20UV-K5(8)%2C%20UV-K6%2C%20UV-5R%20Plus%2C%20etc...) adresinde UV-K5 için hazırlanmış pek çok firmware bulabilirsiniz.

EGZUMER CHIRP İLE PROGRAMLAMA

1) https://github.com/egzumer/uvk5-chirp-driver/releases adresinden Chirp'in son sürümünü indirin.

(Bu programın bilgisayara zararlı olduğu yolunda bir uyarı gelse de indirin)

2) https://github.com/egzumer/uvk5-chirp-driver adresinden "uvk5_EGZUMER.py" dosyasını indirin.

3) CHIRP egzumer dosyasını çalıştırın. "Yardım" menüsü altındaki "Geliştirici Modu"nu seçerek etkinleştirin. (Bu işlemi seçtiğinizde gelen uyarı mesajını önemsemeyin)

4) CHIRP egzumer programın kapatın ve yeniden çalıştırın.

5) "File" menüsü altından "Modül Yükle..."yi seçin. Gelen ikaz iletisine evet diyerek devam edin.

6) İndirmiş olduğunuz "uvk5_EGZUMER.py" dosyasını seçerek devam edin.

Artık Chirp programını gizli özellikleri ile kullanabilirsiniz.

KENDİ FIRMWARE'İNİZİ OLUŞTURUN

UV-K5 için hazırlanan FW'lerde çeşitli özellikler var. Bu özelliklerden bâzılarını istemiyor olabilirsiniz. Hangi özelliklerin derlemeye dâhil edileceğini derlemeden önce kendiniz belirliyorsuzu. Ancak, C ce C+ dili konusunda bilginiz yoksa, ya da derleme ortamınız yoksa, bu işlemi GitHub üzerinde yapabilirsiniz. 

Bu konudaki açıklayıcı bilgiye https://github.com/joaquimorg/uv-k5-firmware-custom/tree/main adresinden ulaşabilirsiniz.

UV-K5 TÜRKÇE MENÜ

https://github.com/joaquimorg/uv-k5-firmware-custom/tree/main adresinden ulaşarak GitHub üzerinde firmware'i derleyebileceğinizi yukarıda belirtmiştim.

İster GitHub üzerinde derleyin isterse PC'nizde derleyin, "uv-k5-firmware-custom" deposunda kaynak kodlar yer almaktadır.  "ui" klasöründeki "menu.c" dosyasında cihazın menüsündeki metinler bulunmaktadır. Aşağıdaki resimde gösterildiği üzere, tırnak işareti arasındaki İngilizce menü eleman isimlerini Türkçe karakter kullanmamak ve 6 karakteri geçmemek Türkçeleştirebilirsiniz.

Mesela "Step", yerine "Adim" yazabilirsiniz.




HIZLI MENÜ ERİŞİMİ
UV-K5'in menüsüne M tuşuna basarak giriliyor. Daha sonra aşağı ve yukarı tuşu ile istenilen menü ögesine gidiliyor. Bu bâzen uzun zaman alan sıkıcı bir iş olabiliyor. Menü ögelerine daha kolay ulaşmanın yolu, M tuşundan sonra istediğiniz menü ögesinin numarasını girmek. Mesela, Kip'i (Mode) seçmek için M tuşundan sonra 13 yazmanız yeterli.
Egzumer 'in hazırladığı FW için menü numaraları şöyle:


  1. Step - step of the frequency (in kHz), up/down buttons change frequency by this value, also you can only set a frequency that is multiple of half of this value.
  2. TxPwr - radio output power (LOW/MID/HIGH)
  3. RxDCS - receiver Digital-Coded Squelch, if you enable this, squelch will only unlock if this code is being received. You can start a DCS/CTCSS scan while you are in this menu option by pressing * SCAN button
  4. RxCTCS - receiver Continuous Tone-Coded Squelch System, squelch will only unlock if this code is being received. You can start a DCS/CTCSS scan while you are in this menu option by pressing * SCAN button
  5. TxDCS - transmitter Digital-Coded Squelch, radio will send given code while transmitting
  6. TxCTCS - transmitter Continuous Tone-Coded Squelch System, radio will send given code while transmitting
  7. TxODir - transmitter frequency offset direction
  8. TxOffs - transmitter frequency offset value
  9. W/N - bandwidth used by transceiver
    • WIDE - 25kHz
    • NARROW - 12.5kHz
  10. Scramb - scrambler, distorts the audio so it would be harder to understand for other listeners, if two radios use the same setting they can communicate
  11. BusyCL - busy channel lockout, blocks radio from transmitting when signal is being received
  12. Compnd - compander (compressor/expander), allows signals with a large dynamic range to be transmitted over facilities that have a smaller dynamic range capability, improves audio quality, both radios should use this option
  13. Demodu - demodulator mode, default is FM, AM/USB can be used for listening only
  14. ScAdd1 - add channel to scan list 1
  15. ScAdd2 - add channel to scan list 2
  16. ChSave - save current setting to a memory channel
  17. ChDele - delete memory channel
  18. ChName - modify memory channel name
    • Use up/down keys to select a channel to edit
    • Press the Menu button again to enter edit name mode
    • Use up/down keys or digits (0 ~ 9) to cycle the letters etc.
    • Press the Menu button to move to the next character position
    • Repeat above two steps till you reach the end
    • When "Sure?" pops up, press Menu to save, or Exit to cancel
    • Press Exit at any time to cancel the edit and return to main menu.
  19. SList - selects which channel is used by memory channel scanner
  20. SList1 - channels assigned to scan list 1
  21. SList2 - channels assigned to scan list 2
  22. ScnRev - scan resume mode
    • CARRIER - resume scan after signal disappears
    • TIMEOUT - resume scan after 5 seconds pause
    • STOP - after receiving a signal, stop the scan
  23. F1Shrt - side button 1 short press function
  24. F1Long - side button 1 long press function
  25. F2Shrt - side button 2 short press function
  26. F2Long - side button 2 long press function
  27. M Long - menu button long press function
  28. KeyLck - auto keypad lock option
  29. TxTOut - max transmission time limit
  30. BatSav - battery save option, a rate between active time and sleep time
  31. Mic - microphone sensitivity
  32. MicBar - microphone bar that appears while transmitting
  33. ChDisp - channel display style
  34. POnMsg - power on message
  35. BatTxt - additional battery value on the status bar in % or volts
  36. BackLt - backlight duration
  37. BLMin - minimal backlight brightness, when the screen backlight turns OFF it will go dim to this value
  38. BLMax - maximal backlight brightness, when the screen backlight turns ON it will turn bright to this value
  39. BltTRX - backlight activation on TX or RX
  40. Beep - keypad press beep sound
  41. Roger - roger beep at the end of transmission
  42. STE - squelch tail eliminator, eliminates noise at the end of a transmission
  43. RP STE - repeater squelch tail eliminator
  44. 1 Call - one key call channel, lets you quickly switch to the channel with 9 Call button
  45. ANI ID - DTMF communication radio ID
  46. UPCode - DTMF code that is sent at the beginning of transmission
  47. DWCode - DTMF code that is sent at the end of a transmission
  48. PTT ID - sets if UPCode and/or DWCode should be transmitted
  49. D ST - DTMF side tone switch, lets you hear transmitted tones in the radio speaker
  50. D Resp - DTMF decoding response
    • DO NOTHING: do nothing
    • RING - Local ringing
    • REPLY - reply response
    • BOTH - local ringing + reply response
  51. D Hold - DTMF auto reset time
  52. D Prel - DTMF pre-load time
  53. D Decd - enables DTMF decoder
  54. D List - list of DTMF contacts
  55. D Live - displays DTMF codes received by radio in the middle of the screen
  56. AM Fix - activates autogain AM fix function
  57. VOX - voice TX activation sensitivity level VOX Setting
  58. BatVol - battery voltage and percentage
  59. RxMode - sets how the upper and lower frequency is used
    • MAIN ONLY - always transmits and listens on the main frequency
    • DUAL RX RESPOND - listens to both frequencies, if signal is received on the secondary frequency it locks to it for a couple of seconds so you can respond to the call (DWR)
    • CROSS BAND - always transmits on the primary and listens on the secondary frequency (XB)
    • MAIN TX DUAL RX - always transmits on the primary, listens to both (DW)
  60. Sql - squelch sensitivity level
  1. BatTyp - battery type, 1600mAh and 2200mAh battery has very different discharge curve, this is used to calculate battery level percentage
  2. Reset - resets radio configuration settings
    • VFO - removes only channel settings
    • ALL - resets all radio settings

 


23 Aralık 2023 Cumartesi

Ayarlanabilir RF zayıflatıcı (Attenuator)

 RF devrelerinin ölçüm ve ayarlanmasında seviyesi bilinen bir işaret kaynağına ihtiyaç duyulur. Eğer elinizde çıkış seviyesi ayarlanabilen bir işaret üreteci varsa mesele yoktur. Ancak, elinizdeki işaret üretecinin çıkış seviyesi sâbit ise veya istenilen seviyeye kadar inemiyorsa bu durumda işaret üreteci ile devre arasına bir zayıflatıcı ilâve etmek gerekebilir. Bu amaçlar T veya Pİ tipi zayıflatıcılar kullanılabilir. Bu zayıflatıcıda kullanılacak dirençlerin karbon RF davranışının iyi olması, bir bobin gibi davranmaması -veya ihmal edilebilir ölçüde davranması- istenilir. Ayrıca devrede kullanılacak direnç değerleri çoğu zaman standart seri dışındadır. Meselâ 9 dB zayıflatma yapması istenilen 50 ohm'luk bir Pİ devresindeki direnç değerleri 61,58 Ohm ve 104,99 ohm'dur. Bu değerlere en yakın olarak standart  68 ohm ve 100 ohm'luk dirençler kullanıldığında zayıflatma 9,629 dB olacaktır.

Bu yüzden, ayarlı bir zayıflatıcı çok yararlı bir alet olacaktır. Bir süre önce böyle bir problemle karşılaştığımda, dirençlerle kurulu bir ayarlanabilir zayıflatıcı nasıl kurulabilir diye araştırma yaparken, bir tümdevreye rastladım. PE4302 kodlu bu tümdevre, 0-4 GHz aralığında 0,5 dB'lik adımlarla 31,5 dB'e kadar ayarlanabilir zayıflatma yapabiliyordu. Bu tümdevreyi kullanan modüller de internette satılıyordu. Hem de uygun bir fiyatla.


Tümdevre, seri veri ile kontrol edilebildiği gibi, herhangi bir kontol devresine ihtiyaç duymadan 6 adet pin üzerinden paralel olarak da ayarlanabiliyor. 
Bu 6 adet kontrol pininin görevleri şöyle:
V1 : 0,5 dB
V2: 1 dB
V3: 2 dB
V4: 4 dB
V5: 8 dB
V6: 16 dB

Diyelim ki 10 dB zayıfatma istiyorsunuz, 2 dB ve 8dB pinlerini mantık 1 seviyesine (besleme gerilimine) çekmeniz yeterli. Devre, +3 v ile besleniyor.


24 Kasım 2023 Cuma

Emek Hırsızlığı

Evimde kullandığım Home Assistant'ın ESPHome devrelerinden birisi ile bir gerilim ölçmem gerekti. Yardım almak için Google'a "8266 adc" yazıp arattım. İlginç bir şekilde karşıma Türkçe sayfalar da çıktı. Arama sonuçlarından birisi, yayınlarını güvenle ve severek okuduğum randomnerdtutorials sitesindeki "ESP8266 ADC – Read Analog Values with Arduino IDE, MicroPython and Lua" başlıklı yazı idi. Arama sonuçlarında çıkan ilk birkaç Türkçe sayfayı okuyunca ŞOKE oldum! Zira Random Nerd Tutorials sitesindeki yayını birebir alan bu safya sahipleri yazının nereden alındığını göstermedikleri gibi, bâzı fotografların üzerine kendi "reklamlarını" da yapıştırmışlardı. Hatta bu Türkçe sayfalardan birisinin ismi, orijinal sayfadaki ismin -with yerine "ile", and yerine "ve" kullanılması haricinde- aynısı idi.

Maalesef bu bir kolaycılık olmanın ötesinde aynı zamanda bir suç; ama internetin denetimi çok zor olduğundan bu nevi örnekleri sıkça görüyoruz. Eskiden "Atari" isimli bir dergide vatandaşın birisi, Atari 800XL için bir saat programı yayınlamıştı da, ELO-Elektronik dergisinde "Bir (Ç)alma Olayı" başlıklı bir yazıda, Atari dergisinde yayınlanan saat programının "telif ücreti ödenerek" daha önceden  Elo-Elektronik dergisinde yayınlandığı bildirilmiş idi...

Benim de başıma geldi buna benzer olaylar. Bilginin paylaştıkça çoğalacağına inanan birisi olarak, elimden geldiğince bildiklerimi paylaşmaya çalışıyorum. Bu paylaştıklarımdan birisini bir "amatör" sanki kendi çalışması gibi bir internet sitesinde yayınlamıştı da, durumu bildirdiğimde mahçup olup özür dileceğini beklerken, "ne varmış yani" tadında bir cevap vermişti!

Lütfen emek hırsızlığına karşı tavır alın. Evet bilgiyi paylaşın ama "kaynak göstererek"... 

21 Ekim 2023 Cumartesi

Sayısal (Dijital) Kip Alıcı - Vericiler - ADX Örneği

 Sayısal kipte (modda) haberleşme hem giderek yeni yeni metotlarla çeşitlenip zenginleşiyor hem de amatör telsizciler arasında giderek daha çok rağbet görüyor. Bunda, sayısal kip haberleşmelerinde düşük güçlerle, düşük sinyal / gürültü oranlarıyla bile uzak mesafelerle kolayca iletişim kurulması, hatta bilgisayarın "otomatik" olarak haberleşme yapması gibi âmiller var.

Haberleşmenin gittikçe artıp rağbet görmesiyle birlikte sayısal mod için basit QRP cihazlar da yapılmaya başlandı. Burkhard Kainka'nın "Guided FSK modulation with timer1 caption" başlıklı yazısı ve uygulama örneği âdeta işaret fişeği olmuş görünüyor.  Bu arada, QRP-Labs'ın kurucusu Hans Summers'ın QRP cihazlar konusundaki deneyimleri ve uygulama örnekleri de elbette bu alanda çok önemli bir başka meşale olmuştur. Bu örnekten yola çıkılarak, yazılımı bir arduino'ya gömülü olarak sayısal kip alıcı vericileri tasarlanmaya başladı. Bunlardan çok bilinen ve rağbet gören bir tanesi WB2CBA'nın tasarladığı ADX alıcı vericidir. Öyle ki, Amerika'dan Çin'e kadar bu devrenin ya tıpkısı ya da bir kaç ilâve ile neredeyse aynısı yapıldı; hatta internet üzerinden satışa sunulanlar bile var.

ADX, oldukça yalın bir tasarıma sâhip. Verici kısmına ait neredeyse kodlama işlemleri arduino üzerinde yapıldıktan sonra, gerekli "kaydırma" bilgilerinin Si5351 programlanabilir osilatörüne gönderilmesi ve üretilen dalganın kuvvetlendirilerek antene basılmasından ibâret. ( Bu arada, bu işaretin kuvvetlendirilmesindeki E sınıfı hikâyesini okumak isteyenler için internette bol bol kaynak var.)

ADX'in alıcı kısmına gelince: Esâen girişte çalışılmak istenilen banda uygun bir alçak geçiren filitre olduğundan, basitçe bir doğrudan alıcı (direct receiver) uygulaması yapılmış. Doğrudan alıcılar, alış frekansı ile aynı frekansta işaretin bir karıştırıcıya uygulanmasıyla çalışan basit devrelerdir. Bu tip alıcılar, seçicilik, hassasiyet gibi bâzı noksanları olsa da, SSB'yi demodüle edebilmesi gibi bir artıya sahiptir. (Seçiciliği birazcık olsun arttırabilmek için aşağıdaki resimde görüldüğü üzere, TA2003'ün girişine yaklaşık 1uH civarında ayarlanabilen  bobin ve 100pF'lık bir tank devresi ilâve ettim.)

ARA NOT: CD2003 tümdevresinin orijinali Toshiba'nın ürettiği TA2003 tümdevresidir. 

Devrenin câzibesine kapılarak, hemen bir PCB hazırlayıp ADX'i kurdum. Oda içindeki bir magnetik loop anten ile 20m. bandında FT8 kipinde pek çok Avrupa ülkesinin işaretlerini alabildim. Ancak, ya benim baskı devre tasarımımıdan kaynaklanan sebeplerle ya kullandığım tümdevrenin kalitesinden dolayı ya da işin içine henüz bil(e)mediğim başka rufailerin girmesi sebebiyle alış oldukça gürültülü idi.


Bunun yanında, kafama takılan başka hususlar vardı:

Bunların en başında geleni, Si5351'in, CD2003 alıcı tümdevresinin, 74ACT244 sürücü tümdevresinin ve elbette Arduino nano'nun +5v.luk besleme işinin tamamen Arduino'nun regülatör tümdevresine yüklenmiş olmasıydı. Arduino Nano bu devrenin kalbi olduğuna göre, bu kadar akım yükünün ona yüklenilmesi doğru gelmiyordu bana. İşte bunun için -yukarıdaki reimde görüldüğü üzere-  ADX devresine ayrı bir +5v besleme devresi ilâve ettim.

İkinci olarak, alıcı katının doğrudan alış yerine süperheterodin tekniğine dönüştürülmesinin daha iyi olacağını düşündüm. Bunun için  ya 2 adet karıştırıcı, ya da 2 adet karıştırıcısı olan bir tümdevre gerekiyordu. 2 adet karıştırıcının tekil elemanlarla yapılması da mümkün ise de, kolaylığı sebebiyle tümdevreler tercih ediliyor. Dolayısıyla, 2 adet karıştıcı için Philip'in SA612 tümdevresi kullanılabilirdi. Ancak SA612'nin temini zor ve pahalı. İkinci olarak 2 adet karıştırıcısı olan alıcı tümdevrelerine gelince, normalde NBFM alışı için tasarlanmış olmasına rağmen kolaylıkla SSB demodülasyonuna uygun olarak tasarıma uygun Motorola'nın alıcı tümdevreler igeldi aklıma ama onların da temini zordu. Bunları düşünürken, DJ7OO çağrı işaretli Klauss H. HIRSCHELMANN'ın sayfasında "Simple direct mix receivers for AFU bands in the range of about 3.5-70 MHz" konulu bir yazı ve uygulama örneği ile karşılaştım. Klauss'un asıl amacı -yazısının başlığında da belirttiği üzere- "QO-100" uydusundan işaret almak üzere bir alıcı tasarlamak idi. LNB çıkışındaki işareti aşağıya doğru çevirici ile düşürdükten sonra elde edeceği işaret için CD2003'ün AM giriş üst frekansı yeterli olamamış ki,  işareti önce  bir CD2003 tümdevresinin FM girişine tatbik ediyor, 10.7MHz arafrekans elde edecek şekilde FM karıştırıcıya işaret uyguladıktan sonra, FM karıştırıcı çıkışınından 10.7MHz'lik seramik bir filitre ile aldığı işareti 2. CD2003'ün AM girişine uyguluyor ve AM mikserin osilatör girişine de 10.7MHz'lik işaret uygulayarak SSB demodülasyonu sağlıyordu. CD2003'ün temini görece daha kolay olduğundan, bu iki tümdevreli çözüm bana daha uygun geldi.

Ara çözüm: 2 CD2003 ile superheterodin bir devre tasarlamak yerine, Çin'li BD6CR çağrı işaretli amatörün tasarımı, tek CD2003 ile superheterodin bir alıcı yapmak, SSB demodülasyonu için de ara frekansa 455 kHz civarında bir işaret enjekte etmek fikri daha câzip geldi.

Üçüncü husus, ikinci hususla bağlantılı olarak ortaya çıkıyor. Eğer alış için süperheterodin tekniği kullanılacaksa, bir BFO işareti de gerekiyordu. WB2CBA'nın ADX 1.6 yazılımında Si5351'in (3) saat çıkışından birisi CD2003'e doğrudan tatbik olunan alış frekansına uygun işareti üretirken, bir diğeri vericinin kodlanmış işaretini üretiyordu. 3. saat çıkışı ise Si5351'in kalibrasyonu için ve sadece kalibrasyon süresince kullanılan bir 1MHz'lik işaret üretiyordu. BFO işaretini, kalibrasyondan sonra boşta kalan saat çıkışına havale etmek gerekiyordu. Bunun için orijinal yazılımın içine dalıp kıra-döke de olsa 453,5 kHz'lik bir BFO işareti elde etmeyi başardım. Tabii alış için kullanılan işarete de 455 kHz ilave ettim.

Dördüncü husus: WB2CBA'nın tasarımında kip (mod) ve band toplamda 4 adet LED ile gösteriliyordu.Basit bir çözüm olmasına rağmen, bir göstergenin daha iyi olacağını düşündüm.

SONUÇ: Ortaya şöyle bir cihaz çıkacak: 

1) Alıcı kısmı superheterodin olacak

2) Olduçka modüler olacak. 

3) Si5153'ün 3. saat çıkışı (CK2) hem kalibrasyon için kullanılabilecek hem de kalibrasyon bittikten sonra BFO işareti üretecek

4) Frekans, kip ve band bilgileri küçük bir OLED ekranda gösterilecek.


 Yazılımı, WB2CBA'nın hazırladığı 1.6 sürümünü esas alarak yukarıdaki şartları gerçekleştirecek şekilde güncelliyorum.  Yukarıda prototipin ekranı görülüyor.

Âcil duruma hazırlık

Güncelleme : 5  Geçenlerde basında şöyle bir haber yer aldı: 'İngiltere Başbakan Yardımcısı Oliver Dowden, bir felaket sonucu internet v...