Güncelleme : 5
Geçenlerde basında şöyle bir haber yer aldı:
'İngiltere Başbakan Yardımcısı Oliver Dowden, bir felaket sonucu internet ve güç sistemlerinin çökmesi durumunda insanları 'analog' bir çağa geri dönmeye hazırlanmaya çağırdı. Dowden, insanların internete çok fazla bağımlı hale geldiklerini ve bu durumun onları bir felaket sırasında bilgi boşluğunda yalnız bırakabileceğini öne sürerken, "Herkesin pille çalışan bir radyoya erişebilmesi her zaman geçerlidir" dedi. Gelecekte yaşanabilecek salgınlara, doğal afetlere ve siber saldırılara karşı uyarılarda bulunan Dowden, İngiliz vatandaşlarına mum ve pilli radyoları stoklama çağrısında bulundu.'
Bu aslında herkesin her an aklında olması ve uygulanması, uyulması gereken bir ikaz; en çok da radyo amatörlerinin. Zira, radyo amatörleri âfet zamanlarında önemli görevler yerine getirirler.
Elektriğe ve internete öylesine alıştık ki, bunlarsız bir hayat düşünemez hâldeyiz. Ama gerçeğin yüzü dâima soğuktur. Bu konuda her zaman âcil durumlara hazırlıklı olmalıyız. Bir düşünün, elektriğin birkaç saat kesilmesi hâlinde hayatınız nasıl da zorlaşıyor. Bir de elektriğin günlerce hatta haftalarca olmadığı durumları düşününce bâzı tedbirler almak kaçınılmaz hâle geliyor. Peki neler yapılabilir?
1) Elektrik enerjisi kaynağı
a) Benzinli jeneratör: En iyisi bir benzinli jeneratöre sâhip olmaksa da, pek çoğumuzun yaşadığı şehirlerde ve hele hele apartman ortamında bir jeneratöre sâhip olması ve olsa bile çalıştırması oldukça zordur. Eğer müstakil bir eviniz varsa, bir köşesinde bir benzinli jeneratör bulundurmak en iyi çözümlerden birisidir.
b) Güneş enerjisi sistemi: Fiyatları gittikçe daha uygun hâle gelen güneş pilleri ve bu pillerin doldurduğu akü(ler) ile oluşan bir güneş enerjisi sistemi de oldukça faydalı bir enerji kaynağıdır. Ancak (a) başlığı altında yazdıklarımız burada da geçerli olup, şehir ve apartman hayatında böyle bir sistemi kurmak da oldukça zordur.
Ancak, pencere dışına koyabileceğiniz yaklaşık A4 kağıt ebadında bir güneş pili, buna uygun bir güneş pili şarj kontrol devresi ve 12v'luk bir akü ile apartmanlarda da küçük çaplı aydınlatma ve haberleşme ihtiyaçları için bir acil durum enerji sistemi oluşturabilirsiniz. Güneş pili ve güneş pili kontrol devrelerinin fiyatı görece uygun hâle geldi.
c) Çeşitli aküler (doldurulabilir piller): En kolay ulaşılabilecek çözüm yolu bu gibi görünüyor. Elinizde 12v 7AH'lik bir veya birkaç akü varsa, bunları dolu durumda tutup, âcil durumlarda az da olsa aydınlatma ve haberleşme ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Ben evimde (2) adet 12v. 9Ah'lik bakımsız akü bulunduruyor ve düzenli olarak bakımlarını yapıyorum. Eğer HF telsiz cihazınızı beslemek istiyorsanız daha yüksel kapasiteli aküler elbette çok daha iyidir. Bu arada, fiyatları gittikçe dayanılabilir hâle gelen LiFePO4 (Lityum Demir Fosfat) aküleri de akılda tutmakta fayda var.
Bu arada, bir hususu ehemmiyetle belirtmek istiyorum: "Ucuz etin tiridi olmaz" sözü çok doğru bir tesbit. Özellikle söz konusu akü olduğunda, ne idüğü belirsiz akü markalarından uzak durmanızı şiddetle tavsiye ediyorum. (Tebrübeyle sâbittir)
Böyle bir aküyü yukarıda (b) başlığı altında belirtilen bir güneş pili sistemine bağlayarak sürekli dolu durumda tutabilirsiniz.
ç) Doldurulmayan piller: Bu piller birkaç yıllık saklama ömrüne sahiptir. Pilli bir radyonuz ve el feneriniz varsa, bu cihazları çalıştırabilen pillerden serin ve kuru bir yerde saklamanız iyi olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus pillerin son kullanma târihine dikkat etmek olacaktır.
2) Haberleşme aracı
a) Pilli radyo: Pilli radyodan kasıt, standart pillerle çalıştırılabilen küçük radyolardır. Bir DC adaptörle çalıştırılabildikleri gibi pille çalıştırabilmek için pil yuvalarına da sâhiptir bu radyolar. son zamanlarda bu radyolar şarj edilebilir pilli (genellikle li-polimer) olarak bulunuyor.
Bu radyoların FM (VHF 3 metre) bandındaki mahallî yayınları dinlemek yanında, özellikle orta ve kısa dalga yayınlarını alabilecek olmaları önemlidir.
b) Âcil durum frekanslarında haberleşebilecek telsiz cihazı: Sâdece amatör telsizciler için gerekli bir âcil durum cihazıdır. Yerel haberleşme için VHF ve UHF bandlarında, ülke ve dünya çapında haberleşme için HF banında çalışan telsiz(ler) gereklidir. Bu telsizlerin bir akü yardımı ile çalışabilecek şekilde güç kablolarının önceden hazırlanmış olması gerelidir. Ayrıca VHF ve UHF bandında çalışabilen el telsizi de son derece gerekli bir âcil durum cihazıdır.
3) Âcil aydınlatma aracı:
a) El feneri: Pilli bir el fenerinin elinizin altında bulunması son derece faydalıdır. Ayrıca, bir akü ile çalışan 12v'luk bir veya birkaç LED lambanın el altında bulundurulması iyi olacaktır.
c) Mum, kibrit ve çakmak: En zor zamanların dostu mumları ve mumu yakmak için kibrit veya çakmağı unutmamak gerekiyor.
Bir aradevre
12v'luk aküden hem âcil aydınlatma, hem de HF telsiz hâriç radyo ve el telsizlerinin enerji ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir aradevre kurdum.
Devrede, hazır bir volt-ampermetre kullandım. Devrenin ek akım çekmesini önlemek için devre sâdece SW3 tuşuna basıldığında akü gerilimini ve çekilen akımı göstermektedir. Böylece akünüzün gerilimini ve çekilen akımı öğrenerek akünüzün ne kadar süre dayanabileceğini kestirebilirsiniz.
Devrede (2) adet 5v. luk gerilim düşürme devresi vardır. Bunlardan birincisi 7805 tümdevresini kullanan doğrusal bir devredir. SMPS devresinin anahtarlama gürültüsünden korunmak için bu yol seçilmiştir. Bu çıkış küçük radyoları beslemek için düşünülmüştür. Elimde bulunan Sony radyoların bâzıları (meselâ ICF-SW7600GR) 6v'luk, bâzıları da (meselâ ICF-SW40) 4.5v'luk ac/dc adaptörlerle çalışabildiğinden, 5v'luk bir çıkış gerilimi seçilmiştir. Bu gerilim hem 6v, hem de 4,5v'luk radyoları çalıştırmak içi uygundur. Doğrusal regülatör devresi SW1 anahtarı ile devreye sokulabilmektedir.
Siz elinizde olan radyonun çalışma gerilimine uygun bir tümdevre kullanarak çıkış gerilimini 9v'a kadar değiştirebilirsiniz. (78xx serisi gerilim regülatörlerinin düzgün çalışabilmesi için giriş geriliminin çıkış geriliminden en az 3v. yüksek olması gereklidir. Akünün 12v. olduğu dikkat alınınca 12-3=9v. 78xx sersi bir regülatörle elde edilebilecek en yüksek gerilimdir. Eğer radyonuz 12v. ile çalışıyorsa, 78xx'li regülatör devresine gerek olmadan ve güvenlik için araya uygun değerli bir sigorta koyarak akü gerilimini doğrudan kullanabilirsiniz.)
İkinci gerilim düşürme devresi LM2596 tümdevresini kullanan ve piyasada kolayca bulunabilen bir SMPS devresidir. Bu devre de 5v. çıkış verebilecek şekilde ayarlanmış ve çıkışı USB-A dişi sokete bağlanmıştır. Bu çıkış bir el telsizi veya benzeri devrelerin akülerini doldurmak amacıyla kullanılabilmekte ve SW2 anahtarı ile devreye sokulabilmektedir.
Devredeki 2A'lik sigorta hem volt-ampermetreyi ve hem de çıkışa bağlanan cihazları korumak üzere akımı 2A'de sınırlamaktadır.
